Początkujący przedsiębiorcy na starcie własnej działalności muszą dokonać wielu wyborów. W mojej praktyce spotykam się z najróżniejszymi pytaniami, obejmującymi wiele dziedzin. Ciekawą kwestią jest dylemat części przedsiębiorców, co mają wybrać – ryczałt czy VAT? Postaram się więc przybliżyć tę kwestię jak najbardziej przystępnym językiem.Rozpoczynając działalność gospodarczą, przedsiębiorca musi przede wszystkim dokonać wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym. I tu właśnie pojawia się m. in. ryczałt, który jest jedną z form takiego podatku. Pozostałe formy, spośród których można dokonać wyboru, to podatek na zasadach ogólnych rozliczany wg skali podatkowej oraz podatek liniowy. Formę opłacania podatku dochodowego wybiera się już na etapie zakładania działalności gospodarczej w CEIDG.Podatek VAT natomiast, to podatek od towarów i usług, który jest zupełnie innym rodzajem podatku, odrębnym od podatków dochodowych. Jest to podatek doliczany do sprzedaży towaru lub usługi.Przedsiębiorca nie dokonuje więc wyboru pomiędzy ryczałtem, a podatkiem VAT.
Podatnicy VAT
Założenia ustawy o podatku VAT powodują, że każdy przedsiębiorca automatycznie staje się podatnikiem podatku VAT. Ustawa przewiduje jednak pewne zwolnienia, więc nie wszyscy przedsiębiorcy muszą dokonać rejestracji i opłacania tego podatku. Na podstawie przepisów ustawy Przedsiębiorca staje się albo podatnikiem VAT czynnym, albo podatnikiem VAT zwolnionym. Decyduje o tym wielkość obrotu oraz charakter działalności.Najczęściej spotykanym zwolnieniem jest zwolnienie sprzedaży, której wartość nie przekroczyła 200.000,00 zł. (art. 113 ustawy VAT). Limit wylicza się na podstawie danych za poprzedni rok obrotowy. Przedsiębiorca, który rozpoczyna działalność, oblicza limit szacując wartość sprzedaży w proporcji do okresu prowadzonej działalności.Ustawa wskazuje także przypadki, w których przedsiębiorca staje się bezwzględnie podatnikiem VAT czynnym bez możliwości skorzystania ze zwolnienia. W takich przypadkach zgłoszenie do celów VAT to procedura, przeprowadzana już po założeniu działalności, po wpisaniu do rejestru i po otrzymaniu numerów NIP i REGON. Rejestracja jest obowiązkiem wynikającym z ustawy, jednak nawet w przypadku niedopełnienia tych formalności, podatnik nie zostaje zwolniony z obowiązku odprowadzenia podatku.
Majątek prywatny a VAT
Pozostaje jeszcze jedna ciekawa kwestia związana z podatkiem VAT, z której wielu początkujących przedsiębiorców, a nawet przedsiębiorców z długoletnim stażem nie zdaje sobie sprawy. Często spotykany wynajem prywatnego majątku również podlega rygorom ustawy o podatku VAT. Ustawa traktuje bowiem wynajem, jako prowadzenie działalności gospodarczej nawet, jeśli formalnie taka aktywność nie musi być zarejestrowana w CEIDG. W zależności od rodzaju wynajmu oraz od osiąganych obrotów, działalność taka może być działalnością zwolnioną z VAT. Jest to np. tak popularny wynajem mieszkania wyłącznie na cele mieszkaniowe. Tak więc popularnie nazywanym vat-owcem można stać się także nie prowadząc działalności gospodarczej i nie zdając sobie z tego sprawy. Przedsiębiorca, który prowadzi działalność gospodarczą zwolnioną z VAT z uwagi na obrót nie przekraczający 200.000,00 zł i jednocześnie wynajmujący majątek prywatny, powinien zwrócić szczególną uwagę na limit przychodów. Ustawa precyzuje przypadki, jakie czynności należy uwzględnić w limicie 200.000,00 zł. Staje się tak, ponieważ podatnikiem podatku VAT będzie w tym przypadku przysłowiowy „Kowalski”, a więc objęte podatkiem będą usługi świadczone prywatnie, jak i w ramach działalności gospodarczej.Podsumowując, z uwzględnieniem rygorów ustawy, przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą może:
być tzw. ryczałtowcem i podatnikiem VAT czynnym VAT albo ryczałtowcem będącym podatnikiem VAT zwolnionym;
rozliczać podatek dochodowy wg skali podatkowej oraz być czynnym podatnikiem VAT, albo rozliczać podatek dochodowy wg skali podatkowej i być podatnikiem VAT zwolnionym;
rozliczać podatek liniowy oraz być czynnym podatnikiem VAT albo rozliczać podatek liniowy i być podatnikiem VAT zwolnionym
Osobną kwestią pozostaje oczywiście opłacalność rozliczania podatku VAT oraz prowadzenie działalności w formie spółek osobowej, które są tematami na osobny artykuł.
Akty prawne, o których mowa w artykule:
Ustawa z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług Dz. U. 2004 Nr 54 poz. 535
Ustawa z dnia 20 listopada 1998r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne Dz. U. 1998 Nr 144 poz. 930
Ustawa z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych Dz. U. 1991 Nr 80 poz. 350
